Σύνταγμα: Επιχειρήματα και όχι συνθήματα

Είναι άραγε η συνταγματική αναθεώρηση το μείζον πρόβλημα της χώρας; Ας είμαστε σοβαροί. Το Σύνταγμά μας δεν ευθύνεται για τις αμαρτίες ενός διαβρωμένου πολιτικού κόσμου. Δε φταίει το Σύνταγμα για την κρίση, ούτε θα μας σώσει από την κρίση. Η παρακμή που βιώνει η χώρα οφείλεται στην ψηφοθηρία, τον πελατειασμό, τις φαύλες πρακτικές και την έλλειψη αξιοκρατίας που βασιλεύει.

Το Σύνταγμα δεν είναι ένα κείμενο στο οποίο προσθαφαιρούμε λέξεις, προτάσεις και άρθρα κατά το δοκούν. Είναι ο θεμελιώδης χάρτης της εθνικής έννομης τάξης. Κυρίως, δεν είναι ένα κείμενο στο οποίο προσθέτουμε διατάξεις πολιτικού βερμπαλισμού (π.χ Πρωθυπουργός αποκλειστικά κοινοβουλευτικός) είτε διατάξεις οι οποίες είναι της αρμοδιότητας του κοινού νομοθέτη (π.χ συνταγματική κατοχύρωση αναλογικής).

Η συνταγματική αναθεώρηση ως κοινοβουλευτική διαδικασία είναι κατ’ εξοχήν πολιτική και προϋποθέτει πλεόνασμα συναίνεσης για μακρά περίοδο που εκτείνεται από τη σημερινή μέχρι και την επόμενη Βουλή. Δεν προσφέρεται λοιπόν, για μικροπολιτικό ανταγωνισμό εντυπώσεων.

«Αν θέλουμε να κάνουμε μια σοβαρή αναθεώρηση, ας πάρουμε ψαλίδι και ας κόψουμε τις φλυαρίες και τις ανάρμοστες για ένα Σύνταγμα διατάξεις», έλεγε ο αείμνηστος καθηγητής Σταύρος Τσακυράκης.

Μια εντοπισμένη συνταγματική αναθεώρηση, με αντικείμενο τις αποδεδειγμένα προβληματικές διατάξεις του Συντάγματος, θα συνέβαλλε στην ανανέωση νοοτροπίας και στην εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και θεσμών.

Ένα νέο Σύνταγμα θα πρέπει να ξορκίζει αναχρονιστικές αντιλήψεις και νέους λαϊκισμούς που καιροφυλακτούν στην κυβερνητική πρόταση. Θα πρέπει να καταργεί σκανδαλώδη προνόμια του πολιτικού συστήματος, ιδέα από καιρό ώριμη στην κοινωνία, θα πρέπει να αποτυπώνει νέες πολιτειακές ισορροπίες με λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ, να διασφαλίζει την πλήρη διάκριση των εξουσιών, να κατοχυρώνει πλήρως τα ατομικά δικαιώματα και να ενισχύει την πολιτική σταθερότητα.

Μια γενναία αναθεώρηση, θα έπρεπε να κατοχυρώνει την Ελλάδα ως σύγχρονο κοσμικό ευρωπαϊκό κράτος του οποίου η οικονομία θα απελευθερωνόταν από τα ασφυκτικά δεσμά του κρατισμού. Η ανάπτυξη του εκπαιδευτικού κλάδου προς όφελος της χώρας, με την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων είναι μια εξαιρετικής σημασίας ρύθμιση. Τέλος, θα έπρεπε να περιλαμβάνει την προστασία της βιοποικιλότητας και των ζώων πέραν της υφιστάμενης διάταξης για το περιβάλλον και ειδικά ενόψει της κλιματικής αλλαγής.

Οι Levitsky και Ziblatt, συγγραφείς του «How Democracies Die?», υποστηρίζουν ότι ακόμα και το καλύτερο Σύνταγμα δεν μπορεί να αποτρέψει τη διάβρωση της δημοκρατίας. Για την υγεία των θεσμών, λένε, μεγαλύτερη σημασία έχει η τήρηση των άγραφων κανόνων – των εθίμων που λειτουργούν σαν θερμοστάτης της δημοκρατίας. Μεγαλύτερη σημασία από τους γραπτούς κανόνες έχει η πολιτική κουλτούρα που τους εμψυχώνει – ή τους καταρρακώνει. Ως απόδειξη, επικαλούνται την ανεπάρκεια του αμερικανικού Συντάγματος όχι μόνο να προλάβει την ανάδειξη του Τραμπ στην Προεδρία, αλλά κυρίως να χαλιναγωγήσει την εξουσία του.

Η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος θα πρέπει να διεξαχθεί με όρους σοβαρότητας και νηφαλιότητας. Με αντιπαράθεση επιχειρημάτων και όχι συνθημάτων. Οι όροι υπό τους οποίους θα αναπτυχθεί ο διάλογος, θα προσδιορίσει τελικά την φυσιογνωμία και την έκταση της αναθεώρησης.

Μου φαίνεται αδύνατη η συνθήκη στην οποία στην Βουλή θα λειτουργεί ταυτόχρονα μια επιτροπή αναθεώρησης και μία εξεταστική επιτροπή και μάλιστα σε προεκλογικό κλίμα.

Η ευθύνη του πολιτικού προσωπικού της χώρας λόγω της προϊούσας απώλειας της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς, είναι ιστορική. Ας μην περάσουν κάτω από τον πήχη, άλλη μια φορά.

Εφημερίδα των Συντακτών 12/11/2018